Αντιγόνη Τσίνταλη: Τέχνη στην Κοινότητα: Κοινωνική Ένταξη μέσω Δημιουργικών Προγραμμάτων  

Ο φιλόσοφος Άρθουρ Σοπενχάουερ θεωρούσε πως η τέχνη σε κάθε της έκφανση, είναι μία λύτρωση της ψυχής για τον πόνο και το άγχος της Ύπαρξης.Ο Πάμπλο Πικάσο έλεγε πως κάθε παιδί κρύβει έναν καλλιτέχνη μέσα του.

Η τέχνη έχει τη μοναδική ικανότητα να επικοινωνεί χωρίς να χρειάζεται λέξεις, να φωνάζει προβλήματα χωρίς να χρειάζεται φωνή και να ενώνει χωρίς να χρειάζεται οι άνθρωποι να είναι παρόντες σε ένα τόπο και χρόνο, να μιλούν την ίδια γλώσσα, ηλικία ή να έχουν την ίδια κουλτούρα, μόρφωση. Είναι ένα μέσο που δίνει τη δυνατότητα  δίνει φωνή εκείνους που συχνά ξεχνιούνται από την κοινωνία. Στο πλαίσιο της κοινωνικής ένταξης, δημιουργικά προγράμματα με επίκεντρο την τέχνη έχουν αναδειχθεί ως δυναμικά εργαλεία που ενισχύουν την αλληλεγγύη, την αποδοχή και την ενεργό συμμετοχή ατόμων από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Η Τέχνη ως Δίοδος Κοινωνικής Ένταξης

Για πολλούς ανθρώπους που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό — όπως άτομα με αναπηρίες, ψυχικές και αναπτυξιακές διαταραχές, πρόσφυγες, μακροχρόνια άνεργους, ηλικιωμένους ή ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, η τέχνη προσφέρει έναν ασφαλή χώρο έκφρασης. Η δημιουργία συλλογικών καλλιτεχνικών έργων δίνει την ευκαιρία για διάλογο και ενδυνάμωση της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας μέσα από το συλλογικό βίωμα.

Παραδείγματα Συλλογικών Καλλιτεχνικών Έργων

Σε όλο τον κόσμο δίνονται παραδείγματα της αποτελεσματικότητας της Τέχνης ως συναρμός , αρωγός και σύμμαχος σε διάφορα θέματα που φλέγουν την κοινωνία. Παρακάτω παρατίθενται διάφορα εγχειρήματα με βάση την Τέχνη σε όλο τον κόσμο

1.”Inside Out Project” – JR (διεθνές)

Το Inside Out Project είναι ένα παγκόσμιο συμμετοχικό project φωτογραφίας, όπου άτομα από όλο τον κόσμο φωτογραφίζονται και οι φωτογραφίες τους εκτείθενται σε δημόσια χτίρια, δημιουργώντας συλλογικά πορτραίτα κοινοτήτων. Έχει χρησιμοποιηθεί σε προσφυγικούς καταυλισμούς, σχολεία και κλινικές απεξάρτησης, προωθώντας το αίσθημα του “ανήκειν”.

https://www.insideoutproject.net/en/

2.”ArtWorks” από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (Ελλάδα)

Ερχόμενοι στα εγχώρια εγχειρήματα δεν μπορούμε να παραλείψουμε το ArtWorks από το Ίδρυμα Σταύρος. Το ArtWorks στηρίζει νέους καλλιτέχνες με υποτροφίες και προγράμματα δικτύωσης, ενισχύοντας δημιουργικές συνεργασίες με κοινωνικούς φορείς και όχι μόνο, όπως οργανισμούς που δουλεύουν με μετανάστες ή άτομα με ψυχιατρικές διαταραχές.

https://art-works.gr/

3.”The Freedom Theatre” – Παλαιστίνη

Στο προσφυγικό στρατόπεδο της Τζενίν, το Freedom Theatre ενισχύει νέους μεθούς να χρησιμοποιήσουν το θέατρο ως μορφή αντίστασης, έκφρασης και αυτογνωσίας. Πολλά από τα μέλη της κοινότητας συμμετέχουν  ενεργά στην παραγωγή θεατρικών παράστασεων με κοινωνικά μηνύματα.

https://thefreedomtheatre.org/

4. “ARTWAVE” (Ελλάδα)

Ερχόμενοι, ξανά στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, όπου φωλιάζει το Κέντρο Ημέρας «Artwave”της Εταιρίας Νευροεπιστημών & Αποκατάστασης Ε.Ν.Α.. Πρόκειται για το δεύτερο κέντρο ημέρας στην Ελλάδα που προσεγγίζει τη θεραπεία μέσω της τέχνης και πιο συγκεκριμένα σε άτομα με ψυχικές και αναπτυξιακές διαταραχές.

https://www.instagram.com/artwave.ena/

Εν κατακλείδι…

Η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης όταν συνδεθεί με την κοινότητα. Μέσα από συλλογικά έργα, δίνεται χώρος στην επικοινωνία, αποδοχή και την επανένταξη. Ένα τέτοιο όραμα τέχνης είναι το αναγκαίο βήμα για τη μετατροπή από  μια κοινωνία με ρατσισμό, αποκλεισμό και βία σε μία κοινωνία που αποδέχεται την ποικιλομορφία της και την αγκαλιάζει και αντιστέκεται στα κακώς κείμενα των καιρών.

Αντιγόνη  Τσίνταλη,

Πτυχιούχος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Ειδικής Αγωγής, Καλών Τεχνών