Καρακάνα Χρύσα: «Γιατί Θυμώνουμε; Τι λέει η Νευροεπιστήμη για τα Συναισθήματα και τη Ρύθμισή τους»

Αντίθετα, τα αρνητικά υψηλής διέγερσης συναισθήματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον θυμό, ενεργοποιούν συστήματα άμεσης δράσης. Όταν η ικανότητα αυτορρύθμισης μειώνεται—ιδίως σε περιβάλλοντα όπου το άτομο βιώνει συσσωρευμένο στρες—η υπερφόρτωση του «συστήματος ανοχής» μπορεί να οδηγήσει σε εκρηκτικές αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις αυτές συνδέονται με την υπερδραστηριοποίηση της αμυγδαλής και του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, με συνέπειες που συχνά εκτείνονται πέρα από τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου και επηρεάζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη λειτουργικότητά του.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Sam Harris—φιλόσοφος και νευροεπιστήμονας—αναδεικνύει τη σημασία της ενίσχυσης της ενσυνειδητότητας (mindfulness) και της μεταγνωστικής επίγνωσης ως βασικών παραγόντων για μια πιο ακριβή κατανόηση των ψυχικών διεργασιών. Σύμφωνα με τις προσεγγίσεις του, η συστηματική καλλιέργεια της επίγνωσης μπορεί να αναμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό, τη συναισθηματική εμπειρία και κατ’ επέκταση τις συμπεριφορικές μας αντιδράσεις.

Η σύγχρονη βιβλιογραφία στην ψυχολογία και τη νευροεπιστήμη υποστηρίζει ότι οι πρακτικές διαλογισμού αποτελούν αποτελεσματικούς μηχανισμούς συναισθηματικής ρύθμισης. Η μη κριτική παρατήρηση των νοητικών και συναισθηματικών καταστάσεων ενεργοποιεί νευρωνικά δίκτυα που σχετίζονται με την εκτελεστική λειτουργία και τη γνωσιακή επεξεργασία (όπως ο προμετωπιαίος φλοιός), μειώνοντας παράλληλα την αντιδραστικότητα του συστήματος απειλής.

Με τον τρόπο αυτό, η άμεση επίγνωση των συναισθημάτων δεν λειτουργεί απλώς ως τεχνική χαλάρωσης, αλλά ως διαδικασία που διευκολύνει την αποστασιοποίηση από δυσλειτουργικά μοτίβα, συμβάλλοντας στη μείωση της ψυχικής έντασης και στη διαμόρφωση πιο προσαρμοστικών στρατηγικών αντιμετώπισης.

#neuroscience #psychology