Αντιγόνη Τσίνταλη: Η δύναμη ενός εικαστικού ημερολογίου

Ενώ το CancerResearchUKυπογραμμίζει την θεραπευτική συμβολή της τέχνης σε ανθρώπους με καρκίνο, η Πολιτεία του Μοντγκόμερι της Αμερικής μέσω του«Kits to Heart»δίνει την δυνατότητα στους ασθενείς και στους οικείους τους να προμηθευτούν ένα kit(πακέτο) με artbook το οποίο θα αποτελέσει η βάση για το προσωπικό τους ημερολόγιο. Μάλιστα, τους παροτρύνουν να μην αρκεστούν μόνο στην διακόσμηση  και στην έκφρασή τους με λέξεις αλλά να προχωρήσουν σε εικαστική δημιουργία και έκφραση μέσω του σχεδίου, της  ζωγραφικής, κοκ.

Αρχικά, τι είναι ένα εικαστικό ημερολόγιο ή αλλιώς ένα ArtJournalκαι γιατί αρχίζει και κάνει ολοένα και πιο ηχηρή την εμφάνισή του στις θεραπευτικές μεθόδους μέσω των τεχνών;

Ένα art journal είναι μία καταγραφή με ποικίλα μέσα, μία μορφή art book. Κάτι που δημιουργείς εσύ και εκφράζεις σκέψεις, συναισθήματα και όνειρα άμεσα χωρίς κάποιος να σε κρίνει για τις σκέψεις σου και το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα. Ένα κομμάτι του εαυτού σου και  Κάτι που φτιάχνεις σήμερα και θα συνεχίσεις να προσθέτεις σε αυτό με το πέρασμα του χρόνου.

Το πρώτο προσωπικό εικαστικό ημερολόγιο που δημιουργήσαμε, ήταν το «λεύκωμα» των παιδικών μας χρόνων. Εκεί παρουσιάζαμε τον εαυτό μας, τους φίλους μας, τα όνειρά μας, τις ζωγραφιές μας, κοκ. Το πρώτο δείγμα ειλικρινούς έκφρασης του εαυτού μας. Αυτό αποδεικνύει την πηγαία ανάγκη του ανθρώπου για έκφραση, διερεύνηση και προβολή του ίδιου μας του εαυτού.

Το εικαστικό ημερολόγιο συνδυάζει διάφορες μορφές εικαστικής έκφρασης όπωςτο σχέδιο, τη ζωγραφική, το κολάζ, τη χειροτεχνία και τη φωτογραφία.Μέσω της δημιουργίας βοηθάταιη εξερεύνηση και έκφραση δύσκολων σκέψεων και συναισθημάτων και η επικοινωνία και η ανακούφισή τους. Σύμφωνα με το άρθρο τουCancer Research UK μπορεί μάλιστα να βοηθήσει σε ορισμένα συμπτώματα του καρκίνου αλλά και στη θεραπεία του.

Η επιτυχία της θεραπείας και έκφρασης μέσω των τεχνών έγκειται στο ότι δεν χρειάζεται κάποιος να ξέρει να σχεδιάζει ή να ζωγραφίζει. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να το εφαρμόσει με τη βοήθεια ενός ειδικού θεραπευτή στις τέχνες ως κατευθυνόμενη θεραπεία αλλά και μόνος του ως μορφή δημιουργίας και έκφρασης σε ατομικό επίπεδο. Το τελικό εικαστικό αποτέλεσμα έχει μηδαμινή σημασία. Στόχος της όλης ενασχόλησης είναι η προσωπική έκφραση, η διερεύνηση του εαυτού, των σκέψεων και των συναισθημάτων αλλά και η προσωπική ανακούφιση, απενεχοποίηση, λύτρωση και απελευθέρωση.

Μέσω της τέχνης και πιο συγκεκριμένα της έκφρασης μέσω ενός εικαστικού ημερολογίου προβλέπεται ως μία μορφή συναισθηματικής υποστήριξης, ειδικά σε άτομα που βρίσκονται σε δύσκολες καταστάσεις, δυσκολεύονται να εκφραστούν, να επικοινωνήσουν, να αισθανθούν ότι ακούγονται και τους κατανοούν.

Γιατί όμως να το χρησιμοποιήσουν, πιο συγκεκριμένα, άνθρωποι με καρκίνο;

Γιατί το εικαστικό ημερολόγιο ως μία μορφή έκφρασης και τέχνης είναι ένας τρόπος επικοινωνίας με τον ίδιο μας τον εαυτό. Βοηθά στην εξερεύνηση συγκεχυμένων ή δύσκολων σκέψεων και συναισθημάτων. Είναι ένα είδος ημερολογίου που κανείς δεν μπορεί να έχει πρόσβαση και να μας κρίνει. Μπορεί επίσης να ενθαρρύνει θετικά συναισθήματα. Οι άνθρωποι απολαμβάνουν τον έλεγχο και τις εκφραστικές ιδιότητες της δημιουργίας τέχνης.

Γιατί είναι μια μορφή συναισθηματικής υποστήριξης. Μπορεί να είναι χρήσιμο σε άτομα που βρίσκονται σε δύσκολες καταστάσεις και έχουν ανάγκη κάπου να εκφραστούν και ίσως βιώνουν αποκλεισμό ή αισθάνονται δυσκολία να τους κατανοήσουν. Γιατί το άτομο δημιουργεί εικόνες, έργο που έχει προσωπική σημασία για το ίδιο και την κατάσταση που βιώνει στο εδώ και στο τώρα και κατ’αυτόν τον τρόπο μπορεί να βοηθήσει στην απελευθέρωση συναισθημάτων και να δώσει νέα κατανόηση και προοπτικές.

Τέλος, για τους ίδιους ακριβώς λόγους είναι χρήσιμο για την συναισθηματική υποστήριξη και έκφραση των οικογενειών και των φίλων των ατόμων που έχουν προσβληθεί από καρκίνο. Αξίζει να αναφερθεί, σε αυτό το σημείο ξανά, ότι η οποιαδήποτε μορφή έκφρασης μέσω τέχνης δεν χρειάζεται κάποια εμπειρία ή κλίση σε αυτή. Ακριβώς γιατί δεν στοχεύει στην αισθητική και πρακτική εκπαίδευση στην διεκπεραιωτική διαδικασία παραγωγής ενός εικαστικού έργου, αλλά στην εικαστική έκφραση, κατανόηση και αποδοχή του εαυτού.