Νικολέττα Παινέση: Το Κακεντρεχές Σχόλιο: H Σκοτεινή Πλευρά της Ανθρώπινης Κριτικής

Όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε βρεθεί να σχολιάζουμε αρνητικά τις ζωές και συμπεριφορές των άλλων ή έχουμε δεχτεί αρνητικά σχόλια που υποτιμούν τις προσωπικότητες μας,  και την αξιοπρέπεια μας. Σχόλια κακεντρεχή, σχόλια αρνητικά, σχόλια που δεν τιμούν καθόλου την ανθρώπινη υπόσταση και τις αρχές και τις αξίες κάθε κοινωνίας. Καθημερινά ακούμε, λαμβάνουμε ή και εξαπολύουμε λόγια που πληγώνουν και περιφρονούν άλλους ανθρώπους, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όπου οι κοινωνίες είναι πιο ατομιστικές και τα ΜΜΕ πυροδοτούν αυτή την κατάσταση. Γιατί όμως ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να ασκεί αρνητική κριτική στους άλλους;

Αρχικά, γιατί η αρνητική κριτική μπορεί να είναι ένας τρόπος για το άτομο να αντιμετωπίσει τις δικές του ανασφάλειες και αμφιβολίες, μειώνοντας τους άλλους, ώστε να αισθανθεί πιο ασφαλές ή ανώτερο. Άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση, χαμηλή ανοχή στην ματαίωση και πολλές ανασφάλειες, έχουν την ανάγκη να υπερέχουν των άλλων, να αυτοπροβάλλονται με αποτέλεσμα να συγκρίνουν συνέχεια τον εαυτό τους  και να υποβαθμίζουν τους άλλους, προκειμένου να αναδείξουν την δική τους υπεροχή.

Δεύτερον, άτομα τα οποία έχουν την ανάγκη για να εξουσιάζουν και να ελέγχουν τους άλλους, συχνά ασκούν σφοδρή κριτική, για να αισθανθούν ότι έχουν την εξουσία και τον έλεγχο πάνω στους άλλους. Πρόκειται για άτομα με ηγετικά στοιχεία προσωπικότητας και ηγετικές συμπεριφορές, όπου αρέσκονται να επιδεικνύουν την δύναμή τους, και  να επιβάλλονται στους άλλους.

Τρίτον, στη σύγχρονη κοινωνία, ο ανταγωνισμός και η ανάγκη για αναγνώριση συχνά καθοδηγούν τις ανθρώπινες σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η κριτική παίζει έναν σημαντικό ρόλο, όχι μόνο ως μέσο αναφοράς αλλά και ως μέσο επικοινωνίας της υπεροχής και της εξουσίας.

Δυστυχώς οι συλλογιστικές αξίες, όπως ο σεβασμός, η αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια έχουν αρχίσει να εξαφανίζονται και την θέση τους παίρνουν ατομικιστικές αξίες όπως, ο ανταγωνισμός, η υπεροχή, ο πλούτος κλπ.  Η  επικοινωνία, η διαμόρφωση υγιών σχέσεων, η εμπιστοσύνη και οι κοινωνικές δεξιότητες στην σημερινή εποχή δεν πρωταγωνιστούν, αντιθέτως τείνουν να εξαλειφθούν. Άνθρωποι τοξικοί, χωρίς επικοινωνιακές δεξιότητες με χαμένες αξίες και ιδανικά εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο και στις ζωές μας, αλλά και στις οθόνες μας ως πρότυπα.

Ωστόσο, σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η κακεντρεχής κριτική μπορεί να φέρει αρνητικές συνέπειες τόσο για αυτόν που δέχεται όσο και για αυτόν που ασκεί κριτική.

Όσον αφορά τον δέκτη της  κριτικής,  η αρνητική κριτική μπορεί να του προκαλέσει αισθήματα ανασφάλειας, άγχους και αναξιότητας. Επιπλέον, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση του δέκτη, καθώς θα νιώθει ότι δεν είναι ικανός ή αξιόλογος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ικανότητας για παραγωγικότητα και απόδοση στον εργασιακό του χώρο.

Από την πλευρά αυτού που ασκεί κριτική, η αρνητική κριτική μπορεί να έχει κοινωνικές συνέπειες όπως η δημιουργία εντάσεων και αρνητικών σχέσεων τόσο με τον δέκτη, όσο και με τον γενικότερο οικογενειακό- κοινωνικό του περίγυρο. Οι ίδιοι που ακούν κριτικοί μπορεί να υποφέρουν από την αρνητική επίδραση της αγένειας και της αποκλειστικής συμπεριφοράς στην ψυχολογική τους ευημερία και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Είναι σημαντικό όταν κάποιος ασκεί κριτική να την  εκφράζει με σεβασμό και ευαισθησία, ενώ ο δέκτης πρέπει να μάθει να αντιμετωπίζει την αρνητική κριτική ως μια ευκαιρία για μάθηση και βελτίωση, αντί για αποθάρρυνση, ματαίωση και απόσυρση.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ/ΑΠΟΔΟΣΗ:

ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΠΑΙΝΕΣΗ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ,MSc